Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Astanaya dövlət səfəri və Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevlə görüşü iki qardaş dövlət arasında dinamik dialoqun davamı olmaqla yanaşı, strateji tərəfdaşlığın möhkəmlənməsində yeni bir mərhələ oldu. Astanada keçirilən danışıqlar zamanı prezidentlər bir sıra mühüm sənədlər imzaladılar. Bunlara Strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilənin 20 illiyi münasibətilə qəbul edilən Birgə Bəyanat, habelə Ali Hökumətlərarası Şuranın iki qərarı – ikitərəfli əməkdaşlığın inkişafı və Azərbaycan ilə Qazaxıstanın Xarici İşlər Nazirləri Şurası haqqında Əsasnamənin təsdiqi daxildir. Bu sənədlər iki ölkə arasında xarici siyasət fəaliyyətlərinin sistemli, daimi və institusional şəkildə əlaqələndirilməsi üçün əsas yaradır ki, bu da bütün türk məkanının daha sıx inteqrasiyası yolunda mühüm addımdır. Doğrudur, Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətləri çoxdan adi tərəfdaşlıq çərçivəsini aşıb. Bu əlaqələr tarixi, mədəni və mənəvi yaxınlığa, ümumi taleyə və ortaq maraqların dərin dərk olunmasına əsaslanır. Strateji tərəfdaşlıq haqqında Müqavilənin imzalanmasından iyirmi il keçib və bu gün əminliklə demək olar ki, bu illər etimadın, qarşılıqlı hörmətin və dəstəyin möhkəmləndiyi dövr olub. Azərbaycan və Qazaxıstan energetika, nəqliyyat, rəqəmsal texnologiyalar və humanitar əlaqələr sahəsində birgə layihələri uğurla həyata keçirirlər. Son illərdə nəqliyyat-logistika dəhlizləri sahəsində koordinasiya xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə Xəzəri, Qafqazı və Avropanı birləşdirən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (TBNM) bu sahədə əsas istiqamətə çevrilib. Bu marşrut Şərq və Qərb arasında strateji arteriyaya çevrilir, Azərbaycan və Qazaxıstan isə onun fasiləsiz fəaliyyətini təmin edən əsas ölkələr kimi çıxış edirlər. Əslində, Cənubi Qafqazı və Mərkəzi Asiyanı birləşdirən “türk körpüsü” formalaşır ki, bu da təkcə ölkələrimiz üçün deyil, bütövlükdə region üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyevin Qazaxıstana səfərinin onun prezidentliyi dövründə artıq səkkizinci dəfə baş tutması da çox şeydən xəbər verir. Bu səfərlər yalnız protokol xarakteri daşımır, ardıcıl və sistemli siyasətin ifadəsidir. Hər bir səfər münasibətlərin inkişafında müəyyən mərhələni simvolizə edib: etimadın və qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmləndirilməsindən tutmuş konkret layihələrin işə salınmasına, siyasi koordinasiyadan iqtisadi və mədəni sahələrdə praktiki addımlara qədər. Bu gün hər iki ölkə sadəcə tərəfdaş deyil – onlar Mərkəzi Avrasiyada qarşılıqlı əməkdaşlığın yeni arxitekturasını birgə formalaşdıran müttəfiqlərdir. Əsas istiqamətlərdən biri energetika və tranzit sahəsində əməkdaşlıqdır. Qazaxıstan dünya bazarlarına neft ixracı üçün Azərbaycanın infrastrukturundan fəal şəkildə istifadə edir ki, bu da Bakının etibarlı tranzit mərkəzi kimi əhəmiyyətini artırır. Eyni zamanda Azərbaycan da Qazaxıstanda marşrutların şaxələndirilməsi və Mərkəzi Asiya ilə əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından mühüm tərəfdaş görür. Transxəzər dəhlizinin inkişafı, Ələt və Aktau limanlarının imkanlarının genişləndirilməsi, dəmir yolu xətlərinin modernləşdirilməsi – bütün bunlar türk dövlətlərinin logistik təhlükəsizlik və iqtisadi dayanıqlıq məkanının formalaşmasına yönəlmiş addımlardır. Azərbaycan–Qazaxıstan əlaqələrinin dərinləşməsi türk dünyasının möhkəmlənməsi konsepsiyasına da tam uyğundur. Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) artan rolunu nəzərə alaraq, Bakı və Astana bütün türk məkanının siyasi və iqtisadi oxunu formalaşdıran əsas mərkəzlər kimi çıxış edirlər. Hər iki liderin razılaşdırılmış mövqeləri türk dünyasının beynəlxalq siyasətdə müstəqil amilə çevrilməsinə xidmət edir. Suverenliyini bərpa etmiş və müasir inkişaf modelini uğurla həyata keçirən Azərbaycan inteqrasiyanın təşəbbüskarı və sabitliyin təminatçısı kimi mövqelərini möhkəmləndirir. Öz növbəsində, güclü iqtisadi və coğrafi potensiala malik Qazaxıstan türk dövlətlərinin maraqlarının bir-birini tamamladığı və gücləndirdiyi vahid Avrasiya məkanının formalaşmasında Bakının təbii tərəfdaşıdır. Azərbaycan Avropa birliyində Mərkəzi Asiya ölkələri ilə fəaliyyət göstərən inteqrasiya məkanı yaratmağa tam nail olmuş yeganə ölkədir. Siyasi terminologiyada işlədilən “5+1” düsturu artıq vahid “6”ya çevrilir. Əlbəttə ki, bu proses Prezident İlham Əliyevin siyasi müdrikliyi nəticəsində baş verir. Bizi birləşdirən bir çox amillər var: ortaq tariximiz, mədəniyyətimiz, adət-ənənələrimiz, etnik və dil qohumluğumuz, tarixi reallıq, geosiyasi proseslər və digər faktorlar. Biz nəyin şahidiyik? Azərbaycanın strateji tərəfdaşları olan Mərkəzi Asiya dövlətləri regionda sülhün və inkişafın təşviqi üçün bütün səyləri göstərməyə hazırdır. Və artıq proses başlamışdır. Beləliklə, Azərbaycan yalnız milli maraqlarını qorumaqla kifayətlənmir, həm də regionda etimad atmosferinin formalaşmasına töhfə verir. Bu isə regionun geniş beynəlxalq əməkdaşlığa açılmasına yönəlmiş konkret addımlardır.
Kamran Qasımov
YAP Tovuz rayon təşkilatının məsləhətçisi
